Eens was de campus een veilige studentencommune, kilometers verwijderd van grote steden als Enschede en Hengelo. Vandaag is Drienerlo gigaknooppunt op het world wide web. Computercriminelen uit de hele wereld stromen toe als wolven naar een schapenboerderij. 'There's like 1000000000 people from student.utwente.nl that's doing warez!'
Je eerste jaar op de campus. De introductie zit erop en je hebt zojuist je met tomatenplukken verdiende pc geïnstalleerd. Je hebt vlinders in je buik - niet door toedoen van de zwoele nazomer of het doegroepmeisje met de vlechtjes, maar vanwege het Netwerk.
Het campusnetwerk met z'n uplink van 1 gigabit per seconde, en je eigen 100 megabits per seconde full duplex aansluiting - alsjeblieft. Op het vwo hadden ze het er al over. De broer van je klasgenoot studeerde in Twente en haalde er binnen een vloek en een zucht de nieuwste films van dat campusnet af. En de nieuwste mp3'tjes. En de nieuwste games. Voor nop, illegaal - warez noemde hij dat.
En nu hang je zelf aan dat duizelingwekkend snelle giganetwerk. Waar te beginnen?
De avond is jong, dus je besluit wat te rond te neuzen op IRC, in een chatkanaal dat die broer van je klasgenoot je heeft aangeraden. Iedereen die wat van computers afweet, zit er op, zei hij. Je verzint een nickname - Haze - en je babbelt wat in de room. Al na vijf minuten wil ene Humbert je apart spreken.
Humbert: sup?
Haze: not much... why?
Humbert: cuz maybe u would be interested in warez, thats why.
Haze: i might be... why?
Humbert: hehe, why... i can get ya warez... lots of... on nice ftps. i need a linux box connected to your fast link - simple, eh? :)
Haze: i don't run linux, i run windows.
Humbert: no problem... i can supply the computer to run linux on... for free...
Haze: what for do you need it?
Humbert: all i'm gonna use it for is uploading and downloading basically. thats all. if u run a linux box for us, we use your hdd space, and your connection speed for storing and trading warez.
Haze: yeah right ... but whats in it for me?
Humbert: your benefit is, that you have all warez, every program, every movie, every mp3, every game that u want.
Haze: but thats illegal.
Humbert: yep, hehehe... but its also fun. and by the way: there's like 1000000000 people from student.utwente.nl that's doing warez! So join in.
Haze: sounds cool...
De volgende avond al stopt er voor je campusflat een busje. Twee jongens - duidelijk geen studenten, de oudste zal net achttien zijn - stappen uit: ze komen je computer brengen. De computer blijkt een triplexplank waarop het nieuwste spul geschroefd zit: state of the art moederbord, dito harde schijf, wat video- en geluidskaarten, en een pentium 4 microprocessor. 'We hadden even geen kast', verklaart de jongste, die zich als Joost voorstelt. Maar de plank draait linux, en past precies onder je bed.
Terwijl Joost daaronder kruipt, onder je bed, krabbelt zijn collega wat op een papiertje. 'Dit is je user name', zegt hij, 'en dit je wachtwoord. Goed bewaren. Je kunt ermee op onze sites en downloaden wat je wil. Veel plezier. Enne... gewoon laten liggen hè, die plank. De rest gaat vanzelf.' En weg zijn ze.
Hoezeer de rest vanzelf gaat, blijkt al snel. Campusnetwerkbeheerder CIV registreert sinds jaar en dag het dataverkeer van individuele gebruikers op het intranet. Om het netwerk niet te zwaar te belasten, stelt het CIV een verkeersmaximum van 50 gigabytes per week. Dat is de theorie. In praktijk wordt pas ingegrepen bij het drievoudige.
De twee knapen van de plank weten dat blijkbaar dondersgoed, want de zoemende server onder je bed trekt week in week uit tussen de 100 en 125 gigabytes. De rest mag jij met je eigen computer aanvullen tot de plafondwaarde. En daarvoor moet je nog aardig je best doen, want reken maar uit: op de harde schijf van je computer passen 20 GB, op een cd nog niet één. Wekelijks worden er onder jouw bed dus zo'n 7 harde schijven aan informatie verstouwd, wat neer komt op ongeveer 200 afgeladen cd's. Wat er precies op staat, en voor wie de informatie bestemd is, dat mag Joost weten.
De sfeer op je flat wordt sinds jouw plank overigens met de week beter. In de gezamenlijke woonkamer staat een inmiddels een flinke breedbeeld. En in plaats van de oude VHS-koffiemolen snort in thuisbioscoop Drienerlo elke avond een pentium de nieuwste films, die vaak nog niet eens in Europa rouleren. Vriendjes en vriendinnetjes nemen voor een grijpstuiver de nieuwste muziek, software, dvd's bij je af. Je bent de Robin Hood van de flat.
Het verhaal hierboven is authentiek. De Humbert-Hazedialoog is regelrecht overgenomen uit een bewaarde chat. Wie vanavond inlogt op het IRC-netwerk, loopt goede kans aan de praat te raken met een ronselaar, misschien wel met drie verschillende achter elkaar. Hoewel de virtuele colporteurs vaak bot vangen, moeten er momenteel ongeveer - de schattingen lopen uiteen - twintig á dertig 'planken' op de campus te vinden zijn.
Is dat erg?
Dat hangt er even vanaf waarover je het precies hebt.
De discussie is op gang gekomen naar aanleiding van het nieuws over de invallen van de Utrechtse recherche en de internationale media-aandacht die dat tot gevolg had. Een Utrechts team, dat jacht maakt op de internationaal opererende softwarepiraat Crazybytes, nam afgelopen november in een campusflat computers in beslag en arresteerde, naar inmiddels is gebleken, één student. De jongen, wiens eveneens gezochte compaan en flatgenoot in India schijnt te verblijven, wordt verdacht van deelname aan de activiteiten van Crazybytes, dat al jaren grote hoeveelheden gekraakte software, cd's, dvd's, en films op de zwarte markt afzet. Zelfs CNN bracht het nieuws en noemde de UT hét Europese brandpunt van handel in illegale software.
Informaticastudent en campusbewoner Martijn de Haan is naar eigen zeggen goed op de hoogte van wat er op de campus speelt. De producten van Crazybytes kent hij al jaren. 'Op mijn middelbare school was Crazybytes al jaren een begrip. Als je software wilde hebben, kon je daar vrij eenvoudig aan komen. Gekraakte spul waarvoor je in de winkel duizend piek betaalt, verkocht Crazybytes voor twee geeltjes.'
Volgens De Haan vormen gigasnelle netwerken als dat van de campus een belangrijke schakel in de activiteiten van dit soort softwarebendes, waarvan er wereldwijd veel meer bestaan. 'Zo'n club kent verschillende afdelingen. Je hebt mensen die de nieuwste films en softwarepakketten stelen, zeg maar de krakers. Die zitten meestal dicht bij het vuur: in de filmindustrie en bij grote bedrijven.
'Wat zij bemachtigen moet worden vermenigvuldigd. Zo vaak en zo snel mogelijk natuurlijk. Daarvoor is capaciteit nodig, dat wil zeggen: een razendsnel netwerk. Sneller dan op de campus vind je ze wereldwijd bijna nergens. Dus op het campusnet willen dit soort jongens hun server maar al te graag installeren. Is dat eenmaal gelukt, dan zetten ze er hun gestolen warez op. Dankzij de 100 megabits van de studentenaansluiting kan in no-time naar de computers van tientallen bendeleden tegelijkertijd gedistribueerd worden.' En dat zet zoden aan de dijk.
De Haan: 'Weer andere lieden dragen zorg voor het persklaar maken van cd'tjes. Alles netjes bijelkaar, begeleidende programmaatjes erbij, dat soort klusjes. Daarop schijnen die twee campusstudenten te zijn betrapt.' Daarna moeten de cd's worden geperst. De Haan: 'Ook daar hebben organisaties als Crazybytes hun adresjes voor. Tenslotte moeten de schijfjes verspreid worden over de afzetmarkt, wellicht wereldwijd. In z'n totaliteit is daar onderhand de organisatiegraad van een multinational voor nodig.'
Dat is één.
Op het eerste gezicht lijkt er namelijk een gradatieverschil te bestaan tussen de gemiddelde plankhouder en de studenten die verdacht worden van het werken voor Crazybytes. De laatste zouden willens en wetens hebben deelgenomen aan een criminele organisatie. Iemand met een houten server onder zijn bed lijkt een stuk naïever te handelen. Zo lijkt het aannemelijk dat de Crazybytesstudenten betaalde arbeid leverden, terwijl dat voor de studenten die onderdak verlenen aan servers van buitenaf niet lijkt te gelden - althans, dat beweren insiders als De Haan. Ook de vele bewaardgebleven ronselchats wijzen niet op betaling.
Dat gradatieverschil heeft wellicht te maken met een ogenschijnlijke tweedeling in de piraterij. Tegenover de doorwrochte commerciële aanpak van bendes als Crazybytes, staat de meer hackerwise aanpak van zogenaamde warezgroups, waarvan er wereldwijd ongeveer twintig actief zijn. Deze 'jongens' roven en verspreiden films, muziek en programmatuur voor de sport.
En dat is twee.
Arnold Dirks studeert TN, en was ongeveer anderhalf jaar lang lid van zo'n warezgroup. Aanvankelijk had hij alleen een snorrende plank onder zijn bed liggen, maar na een paar maanden sloot hij zich aan bij de eigenaars: warezgroup Amnesia. 'De bedoeling van is dat je als group als eerste de nieuwste pakketten en films in je bezit krijgt. Onderling worden die dan geshared. Hoe vaker je group een primeur heeft, hoe hoger de status.'
Het fanatisme van deze 'hobbyisten' kan fikse vormen aannemen. Dirks kent een grouplid dat al z'n spaarcenten investeert in state of the art servers, die hij overal ter wereld op hypersnelle netwerken probeert onder te brengen - ook in Twente. Dirks: 'Alleen voor de kick en de group. Op bepaalde internetsites worden top-10-lijstjes met de succesvolste groups bijgehouden.' Met een digitale camera in de bioscoop gaan zitten - liefst een Amerikaanse, waar de meeste films eerder uitkomen - is de normaalste zaak van de wereld. Op de campus kon je ver voor de Nederlandse première naar Hannibal, maar dan zat er vóór je op het scherm wel een rijtje Amerikanen popcorn te eten.
Dirks stapte uit de group omdat hij 'niet zo erg van film houdt' - hij heeft meer met muziek. Bovendien werd hij zenuwachtig van het gezoem onder zijn bed. 'Die bak trok soms teveel, en dan begon het SNT te zeuren. Ook wist ik niet wat er allemaal passeerde, daar beneden, dag in dag uit. Van vrienden had ik gehoord dat er tamelijke shit tussen zit, necrofiele films en zo. En dadelijk distribueer je kinderporno zonder dat je het weet.'
Met andere woorden: waar ligt precies de grens tussen één en twee?
Nu nogmaals: is dit alles erg?
Dat hangt er even van af aan wie je het vraagt. Gerard van Emous bijvoorbeeld, woordvoerder van de UT, reageerde vorige week tamelijk laconiek op de geopende digitale beerput. 'Natuurlijk is het te betreuren als je naam in één adem genoemd wordt met illegale praktijken', aldus Van Emous. 'Maar tegelijk wordt de UT in één adem met wereldvermaarde universiteiten genoemd vanwege het ultramoderne netwerk dat wij hier hebben. Het ene is niet leuk, het andere wel.'
Het is maar wat je leuk vindt, zegt piraterijwaakhond stichting Brein, onderdeel van auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra. Directeur Tim Kuik is niet te spreken over de nonchalante houding van de UT. 'De universiteit stelt de apparatuur en de mogelijkheid ter beschikking. Dat maakt haar verantwoordelijk. Als studenten vanuit de universiteitsgarage gestolen auto's verhandelen, ga je toch ook geen oogje dichtknijpen?'
Of vraag het eens aan Microsoft Nederland, dat jaarlijks wegens piraterij ongeveer 200 miljoen euro denkt mis te lopen. Marketingmanager Erwin Visser: 'In Nederland is 60 procent van de softwaremarkt illegaal. Dat is veel hoger dan in de ons omringende landen. Wereldwijd staan we in de top 10. Nederlanders zijn zuinig, calvinistisch en hebberig. Dus hebben we de neiging om dit massale misbruik van intellectual property te gedogen.'
De Business Software Alliance, de mondiale vakbond van softwareproducenten, hoeft niets gevraagd te worden. BSA belt zelf, spontaan. 'Ik heb gehoord dat u een artikel over piraterij op uw campus schrijft', introduceert woordvoerder Mirjam van Avezaath zichzelf. 'Wij doen er wereldwijd alles aan om de softwareroof de kop in te drukken. De BSA wist dat deze invallen eraan zaten te komen, maar we zitten er dit keer niet zelf achter. De acties maken onderdeel uit van een mondiale campagne.'
Van Avezaath waarschuwt voor onderschatting. 'Studenten beseffen waarschijnlijk niet dat ze flinke risico's lopen. De straffen zijn fors. Gemiddeld treft de politie voor 115 duizend euro aan gestolen waar aan bij een inval.'
Vraag het tenslotte eens aan de bekende Amerikaanse misdaad chroniqueur Jeffrey Robinson, die verschillende boeken schreef over de multinationale maffia van vandaag de dag - Jeffrey, wat is erg? Tegenover De Groene Amsterdammer zei hij precies een jaar geleden: 'In Maleisië is 99 procent van alle software illegaal, in Rusland en China ligt dat rond de 95 procent. Het gaat volgens de softwareproducenten om een verlies van twaalf á dertien miljard dollar per jaar. Steeds vaker is het de georganiseerde misdaad die op exact dezelfde machines als Microsoft exact dezelfde software op cd's brandt met exact dezelfde hologrammen als teken van authenticiteit. Ze verkopen de software wereldwijd en zelfs geautoriseerde dealers zien het verschil vaak niet meer.' Vroeger handelden deze syndicaten in zelfgestookte whiskey, heroïne, vrouwen en wapens. Nu in software, volgens Jeffrey.
Uit privacy-overwegingen zijn Joost, Martijn de Haan en Arnold Dirks gefingeerde namen.